Koleno – povrede i lečenje

Kako izgleda zglob kolena – anatomija

Anatomija kolena

Zglob kolena čine:

  • kosti
  • hrskavice
  • ligamenti
  • tetive
  • burse

1. Koje kosti čine zglob kolena

• os Femoris – butna kost – natkolenica
• os Tibiae – golenjača – potkolenica
• os Patellae – čašica

2. Uloga hrskavice u zglobu kolena

Zglob kolena čine i hrskavice koje pokrivaju krajeve kostiju tibije i femura kao i zadnji deo čašice.

Sama hrskavica u kolenu ima zadatak da smanji trenje koje nastaje prilikom kretnje, pri čemu se krajevi kosti dodiruju upravo preko hrskavičaste strukture.

3. Uloga meniskusa u zglobu kolena

Posebna vrsta hrskavice koja čini zglob kolena su meniskusi koji imaju oblik polumeseca i svaki koleni zglob ih ima po dva. Jedan se nalazi sa medijalne – unutrašnje strane zgloba, drugi meniskus se nalazi sa lateralne – spoljašnje strane zgloba kolena.

Meniskusi kolena

Struktura meniskusa je nešto čvršća, ujedno elastičnija u odnosu na hrskavice zgloba kolena.

Uloga menisusa je da amortizuje pokrete kostiju kao i da izvrši stabilizaciju samog zgloba. kolena.

4. Koji ligamenti čine zglob kolena

Kosti povezuju ligamenti koji zglobu kolena daju stabilnost. Postoje četiri glavna ligamenta kolena:

• PREDNJI UKRŠTENI ligament – ACL
• SPOLJNI UKRŠTENI ligament – LCL
• ZADNJI UKRŠTENI ligament – PCL
• UNUTRAŠNJI UKRŠTENI ligament – MCL

Ligamenti kolena

5. Uloga tetiva u zglobu kolena

Tetive vezuju mišiće za kosti. Jedna od najvećih tetiva ljudskog tela je tetiva četvoroglavog mišića butine – musculus quadriceps femoris. Ona vezuje navedeni mišić sa prednje strane kolenog zgloba za čašicu – os patellae, sve do prednje strane os tibiae – potkolenice – golenjače – tuberositas tibiae.

Sa spoljne strane kolenog zgloba, na glavi capitulum ossis fibulae, završava se tetiva m. biceps femoris-a. Sa unutrašnje strane kolenog zgloba, na os tibiae, završava se tetiva m. semitendinosus et m. semimembranosus-a.

6. Uloga burse u zglobu kolena

Burs je tanka vrećica ispunjena sinovijalnom tečnošću koja se nalazi na mestima između kosti i okolnog mekog tkiva tetiva, mišića oko zglobova. Značaj burse je da smanjuje trenje koje nastaje pomeranjem telesnih segmenata.

Koleni zglob obiluje bursama. One se nalaze iznad os patellae – suprapatellarna bursa, ispod i iznad os patellae – patelarna bursa, ispod os patellae – infrapatellarna bursa, sa spoljne strane kolenog zgloba – pes anserine bursa.

Burse kolena

Povrede kolena

Sve navedene strukture čine zglob kolena i mogu da budu povređene. Povrede kolena su najčešće združene tako da strada više struktura i vrsta tkiva istovremeno.

Najčešće povrede kolena su prekid kontinuiteta mekih tkiva, “kidanje”, ligamenata, meniskusa…, prelomi i dislokacije – pomeranja telesnih segmenata koji čine zglob kolena.

Povreda kolena

Klinička slika povređenog kolena najčešće obuhvata prisustvo otoka, bola na palpaciju i osećaja nestabilnosti u samom zgobu.

1. Povrede prednjeg ukrštenog ligamenta kolena – ACL povrede

Prednji ukršteni ligamenti kolena se najčešće povređuju prilkom sprovođenja sportse aktivnosti koje obilujupromenama pravca kretanja i/ili prilikom pogrešnog doskoka. Sportovi koji obiluju navedenim kretnjama su fudbal i košarka.

Ova povreda najčešće je združena i ide sa oštećenjem zgobne hrskavice kao i oštećenjemmeniskusa i ligamenata.

2. Povrede zadnjeg ukrštenog ligamenta – PLC povrede

Mehanizam povređivanja zadnjih ukrštenih ligamenata je dobijen udarc u prednji deo kolena zgloba u položaju kada je koleno u fleksiji – kada je koleno savijeno.

Sportovi koji obiluju nevedenim povredama su trke automobila, motora, gde pri sudarima ili padovima dolazi do povređivanja. Trebalo bi pomenuti i veslačke sportove, kod kojh je često povređivanje PLC zbog naglog udarca u već savijeno koleno.

Ova vrsta povrede najčešće iziskuje mirovanje a prognoza lečenja je odlična i dolazi do brze rehabilitacije primenom fizikalnih i kineziterapijskih procedura.

3. Povrede spoljašnjeg ukrštenog ligamenta – LCL povrede

Mehanizam povređivanja spoljašnjih ukrštenih ligamenata je udarac u spoljašnju stranu kolena, kao i udarci i pokreti koji guraju koleno ka unutra. Sportovi koji obiluju navedenim pokretima koji vode povređivanju su kontaktni borilački sportovi: džudo, karate, ultimat fight kao i sva druga borenja.

4. Povrede unutrašnjeg ligamenta – MCL povrede

Mehanizam povređivanja unutrašnjeg ukrštenog ligamenta je udarac u spoljnu stranu kolena, kao i udarci i pokreti koji guraju koleno ka unutra. Sportovi koji obiluju naveden pokretima koji vode do povređivanja su kontaktni borilački sportovi: džudo, karate, ultimat fight kao i sva druga borenja.

5. Povrede meniskusa

Najčešća sportska povreda kolena je povreda meniskusa, tako što meniskus napukne. Dovoljno je da se napravi bilo koji, najčešće rotatorni pokret u kolenom zglobu ili okretanje tela ili bilo koji drugi nagli pokret koji je nepravilan, da bi došlo do navedene povrede.

Povrede meniskusa

Kod stariji osoba i osoba sa dijagnostikovanim artritisom, povrede meniskusa mogu da nastanu pri običnom ustajanju sa stolice iz sedećeg položaja u uspravan stojeći stav.

6. Povrede tetiva i upalni procesi tetiva

Najčešće povređivana tetiva koleng zgloba je teiva m. quadriceps femoris-a koja može da se dodatno dejstvom sile istegne ili delimično ili potpuno pukne.

Ova vrsta povrede najčešće pogađa ljude srednjih godina koji se bave trčanjem ili skakanjem. Mehanizam povređivanja nastaje pri padovima gde direktna sila deluje na prednji deo kolena kao i nezgodni doskok.

Slabost m. quadriceps femoris-a i njegovo povećano opterećenje – pojačana aktivnost, može da dovede do nastanka upalnog procesa kao i do parcijalne ili potpune rupture navedenog mišića.

7. Prelomi kosti kolena

Najčešći prelom kosti kolena je prelom os patellae – čašice. Dešavaju se i prelomi distalnih kosti femura – butne kosti, kao i prelomi os tibiae – golenjače.

Gipsana imobilizacija kolenog zgloba

8. Dislokacija kosti kolena – iščašenja kolena

Dislokacija kosti se javlja kada kosti kolena nisu na svom mestu, bilo potpuno, bilo delimično. Npr. Butna kost i tibija mogu daq budu izbačene iz jedne ravni, a os patellae – čašica, može da isklizne iz svog ležišta.

Luxatio patellae – išćašenje čašice kolena

Dislokacije mogu da budu uzrokovane patologijom – nepravilnost u strukturi kolenog zgloba. Kod ljudi koji nemaju fiziološku strukturu zgloba kolena, dislokacije su najčešće uzrokovane jakom traumom kao što su padovi, udesi motornim vozilima kao i kontaktom kolena prilikom sprovođenja sportske aktivnosti.

Najčešća dislokacije se odnosi na os patellae dge ona izleti iz ležišta i sa sobom povuče ligament patellae. Reč je naravno o subluksaciji ili luksaciji – delimičnom ili potpunom iščašenju os patellae – čašice.

9. Bursitis – upalni proces burse kolena

Najčešći poremećaj burse je nastanak upalnog procesa – bursitis-a. Razlozi nasanka bursitis-a mogu da budu:

  • infekcije
  • traume – povrede
  • kao posledica artritisa

Bursistis kolena

Kako izgleda bol u kolenu – klinička slika!

Lokacija i intezitet bola u kolenu može da se razlikuje u zavistnosti od uzroka problema. Znaci i simptomi koji ponekad prate bol u kolenu uključuju:

Oteceno koleno

  • Oticanje i ograničena pokretljivost u zglobu kolena
  • Crvenilo i toplina na dodir
  • Provakacija bola dodirom povređenog segmenta
  • Provokacija bola pokretima u kolenom zglobu
  • Slabost i/ili nestabilnost kolena
  • Kreptacije – “pucketanje i škripanje” u zglobu kolena
  • Nemogućnost opružanja i/ili savijanja u kolenu
  • Otećan ili nemoguć oslonac na povređenoj nozi
  • Otežan ili nemoguć hod
  • Otežano ili nemoguće hodanje uz i/ili niz stepenice

Kako se precizno utvrđuje šta je razlog bola u kolenu – dijagnostika

Da bi se tačno utvrdio razlog najčešće bola u zglobu kolena, koriste se sledeće dijagnostičke metode.

1. Klinički pregled – detaljna terapeutska procena koja obuhvata:

  • anmneza – kada i kako je nastala tegoba
  • provera obima ekstremiteta
  • provera amplituda pokreta
  • provera postojanja deformiteta kolena
  • palpatorna provera i tačna lokacija bola
  • palpatorna provera tepmperature povređenog segmenta
  • detaljan mišićni test sa proverom provokacije bola

2. Rtg. snimak

3. CT – scan

4. MRI

5. Artroskopija

Kada je neophodna imobilizacija zgloba kolena

Kod preloma kosti, kako bi se imobilisao zglob i sprečila pomeranja, koristi se gips ili ortoza koju mogu drđati kosti na mestu dok zarastaju. Da bi dodatno zaštitili koleno, za kretanje se najčešće koriste štake, kako bi nogu rasteretili.

Lekovi koji se koriste za lečenje bola u kolenu!

U lečenju povreda kolena najčešće se koriste nesteroidni antiinflamatorni lekovi (NSAID) Brufen i Ibuprofen koji smanjuju bol i oticanje.

Nesteroidni medikamenti

Kada je neophodna hirurška intervencija zgloba kolena

Prelomi kosti često zahtevaju otvorenu operaciju gde se radi veći rez koji hirurgu omogućava direktan pogled i lakši pristup povređenim strukturama.

Klasična operacija kolena

U nekim slučajevima kao što su ACL povrede, operacija se može uraditi artroskopskom metodom pomoću minijaturnih instrumenata, kamera i malih rezova.

Artroskopija kolena

Fizikalna terapija u lečenju bola u kolenu!

Fizikalne terapija je pravi izbor u lečenju bolova u kolenima. Kao terapija bola u saglasju sa medikamentoznom terapijom i adekvatnom imobilizacijom koja uključuje aplikaciju kinezitraka, steznika i ortoza, omogućava primenu fizikalnih procedura odmah, od momenta povređivana.

Čak i kod preloma kosti, imobilizacija ortozom omogućava primenu fizikalnih procedura bez čekanja 3 nedelje mirovanja kao što je slučaj kod gipsane imobilizacije. Ovim se proces zarastanja preloma ubrzava za duplo brže!

Ortoza Steznik Kinesiotape

Antiinflamatorne fizikalne procedure koje su razlog limitirane i bolne pokretljivosti u zglobu kolena, uspešno se rešavaju fizikalnim procedurama koje obuhvataju i lokalnu aplikaciju leka – elektroforezom.

Čak i kod upućivanja na hiruršku intervenciju, fizikalnim procedurama se se proces oporavka posle operacije znatno skraćuje. Postoperativno se i dalje preporučuje fizikalna i kineziterapija sve do vraćanja svih životnih i sportskih aktivnosti koje su postojale pre povrede.

Koncept fizikalne terapije obuhvata:

  • Analgetska – fizikalna terapija bola
  • Antiinflamatorna – protiv upalna fizikalna terapija
  • KINESIOTAPE
  • Mirovanje

Kineziterapija, medicinsko vežbanje – sistemsko lečenje bola u kolenu!

Po prestanku bolova započeti kineziterapiju – medicinsko vežbanje sa ciljem povećanja obima pokreta, korekcije deformiteta vežbi jačanja i korekcije posture i biomehanike.

Istezanje kolena

Navedena kineziterapija se sprovodi i kod upućivanja na hiruršku intervenciju kao preoperativna priprema i nakon hirurške intervencije kao rehabilitacija.

Kako sprečiti/umanjiti bol u kolenu – preporuka

Preventivno nositi steznik ili ortozu prilikom izvođenja napornog fizičkog rada gde je zglob kolena opterećen i izložen riziku od povređivanja.

Led – pravi izbor kod povreda kolena

Nakon svake fizičke aktivnosti staviti led ili hladni oblog na zglob kolena ili upaljenu tetivu u trajanju od 15 minuta, 3 do 4 puta dnevno.

Autor teksta: Žarko Popović, viši fizioterapeut, defektolog-somatoped

POVEZANI TEKSTOVI: SPORTSKE POVREDE

ZAKAŽITE PREGLED!

Postavite pitanje

Leave a Reply

Pitajte nas i odgovaramo brzo!